Industrial relations and social dialogue
Κοινωνικός διάλογος και συλλογικές διαπραγματεύσεις στον τομέα της πολιτικής αεροπορίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19
Published:
01 December 2022
Research report
Abstract
Η παρούσα έκθεση αναλύει τον ρόλο του κοινωνικού διαλόγου και των συλλογικών διαπραγματεύσεων στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο τομέας της πολιτικής αεροπορίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων στα μέτρα που θεσπίστηκαν για τον μετριασμό των αρνητικών επιπτώσεων της πανδημίας ποικίλλει μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Ο κοινωνικός διάλογος και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις διαδραμάτισαν εξέχοντα ρόλο στις περισσότερες χώρες, ενώ σε άλλες χώρες είχαν πιο περιορισμένο ρόλο. Η έκθεση διερευνά επίσης τις αλλαγές που επήλθαν στον υφιστάμενο κοινωνικό διάλογο και/ή στις διαδικασίες συλλογικών διαπραγματεύσεων σε εθνικό επίπεδο. Μολονότι δεν εντοπίστηκαν ουσιαστικές αλλαγές όσον αφορά τους θεσμούς κοινωνικού διαλόγου και τις τυποποιημένες διαδικασίες, η μελέτη κατέδειξε ότι ο κοινωνικός διάλογος πραγματεύεται ζητήματα πέραν των παραδοσιακών συνθηκών απασχόλησης και εργασίας. Οι κοινωνικοί εταίροι συμμετείχαν όλο και περισσότερο σε αναδυόμενα ζητήματα που προκύπτουν από τη νόσο COVID-19, όπως η διατήρηση της απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένων των συστημάτων μειωμένου ωραρίου εργασίας, των απολύσεων και της διατήρησης της ρευστότητας και της φερεγγυότητας των εταιρειών.
Key findings
Ο βαθμός στον οποίο ο κοινωνικός διάλογος και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις μείωσαν τις επιπτώσεις της πανδημίας τόσο στις εταιρείες όσο και στα άτομα που εργάζονται στον τομέα της πολιτικής αεροπορίας διέφερε σημαντικά μεταξύ των χωρών. Σε χώρες με καλά δομημένους φορείς εργασιακών σχέσεων, όπως η Αυστρία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, εφαρμόστηκαν δέσμες μέτρων διάσωσης και προγράμματα για τη διατήρηση της απασχόλησης. Σε χώρες με λιγότερο ανεπτυγμένες εργασιακές σχέσεις, ο κοινωνικός διάλογος συνέβαλε στη διασφάλιση της απασχόλησης στον τομέα, γεγονός που οδήγησε σε συστήματα αντιστάθμισης μισθού στη Βουλγαρία και σε συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας στην Κροατία. Σε ορισμένες χώρες, όπως η Ελλάδα και η Ουγγαρία, δεν διεξήχθη κοινωνικός διάλογος διότι η κυβέρνηση παρέκαμψε τους κοινωνικούς εταίρους.
Παρά τον λειτουργικό και παραγωγικό κοινωνικό διάλογο σε συχνή βάση, η διαπραγματευτική ισχύς των υπαλλήλων της πολιτικής αεροπορίας μειώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, με τον ζυγό ισχύος να γέρνει προς την πλευρά των εργοδοτών. Η αλλαγή αυτή ενθάρρυνε ορισμένες συνδικαλιστικές οργανώσεις να ακολουθήσουν μια πιο ασυμβίβαστη στρατηγική, ακόμα και σε χώρες με μακρόχρονη παράδοση κοινωνικής εταιρικής σχέσης και κοινωνικής ειρήνης.
Η μελέτη συμπεραίνει ότι ο κοινωνικός διάλογος απέτρεψε αποτελεσματικά τις άμεσες απειλές που δημιούργησε η πανδημία· ωστόσο, δεν κατάφερε να αντιμετωπίσει θεμελιώδη ζητήματα που σχετίζονται με τις επισφαλείς συνθήκες εργασίας που δημιουργήθηκαν λόγω του μεταβαλλόμενου επιχειρηματικού περιβάλλοντος στον τομέα των αερομεταφορών.
Σε πολλές χώρες, ο κοινωνικός διάλογος επεκτάθηκε πέρα από τα παραδοσιακά θέματα των αποδοχών και του χρόνου εργασίας για να καλύψει και άλλα ζητήματα, όπως τα συστήματα μειωμένου ωραρίου εργασίας, η ρευστότητα των επιχειρήσεων που πλήττονται από την υγειονομική κρίση και οι ομαδικές απολύσεις.
Ένα από τα πιο πιεστικά ζητήματα για τον τομέα της πολιτικής αεροπορίας είναι ότι η πανδημία έχει αυξήσει περαιτέρω τις πιέσεις στους μισθούς και τα ημερομίσθια. Σε συνθήκες μείωσης των μέσων επιπέδων αμοιβών κατά τα τελευταία 15 έτη σε όλους τους επαγγελματικούς κλάδους του τομέα – κυρίως λόγω του αυξημένου ανταγωνισμού και των επιχειρηματικών μοντέλων που εστιάζουν σε στρατηγικές χαμηλού κόστους – οι κοινωνικοί εταίροι δεν έχουν βρει ακόμη κοινές λύσεις.
The report contains the following lists of tables and figures.
List of tables
- Table 1: Employees in the civil aviation sector, 2018
- Table 2: Drops in the number of commercial flights per airport, January–October 2020 compared with the same period in 2019
- Table 3: Distribution of social dialogue and collective bargaining practices by type of social partner involvement and issues covered (2020)
- Table 4: Distribution of social dialogue and collective bargaining practices by level of social dialogue, subsector and issues covered (2020)
- Table 5: Industrial relations regimes and the main developments since COVID-19 in sectoral social dialogue and collective bargaining (summary)
List of figures
- Figure 1: Proportion of passenger air transport employment to total employment per EU Member State, 2015, 2019 and 2020 (%)
- Figure 2: Number of employees in the passenger air transport sector (NACE 51.10) in the EU27 and the UK, and in the service activities incidental to air transport sector (NACE 52.23) in the EU27, 2011–2018
- Figure 3: Relative change in the number of employees in the passenger air transport sector (NACE 51.10), 2011–2018 (%)
- Figure 4: Relative change in the number of employees in the service activities incidental to air transport sector, including ground handling and air traffic management activities, 2011–2018 (%)
- Figure 5a: Absolute number of companies in the civil aviation sector in the EU27, 2011–2017
- Figure 5b: Relative change of number of companies in the civil aviation sector in the EU27, 2011–2017
- Figure 6: Decrease in air passengers per Member State, Q2 2020 compared with Q2 2019
- Number of pages
-
52
- Reference nº
-
EF22023
- ISBN
-
978-92-897-2282-7
- Catalogue nº
-
TJ-04-22-010-EN-N
- DOI
-
10.2806/80520
- Permalink
Cite this publication
Eurofound (2022), Social dialogue and collective bargaining in the civil aviation sector during the COVID-19 pandemic, Publications Office of the European Union, Luxembourg.
Related publications
Publication series
