Στην παρούσα έκθεση αναλύεται ο ρόλος του κοινωνικού διαλόγου και των συλλογικών διαπραγματεύσεων για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που δημιούργησε ή επιδείνωσε η πανδημία COVID-19 στον νοσοκομειακό κλάδο. Επίσης, διερευνάται αν οι υφιστάμενες διαδικασίες κοινωνικού διαλόγου και συλλογικών διαπραγματεύσεων σε εθνικό επίπεδο ήταν κατάλληλες για την αντιμετώπιση αυτών των νέων προκλήσεων. Στην έρευνα συμπεριλαμβάνεται ανασκόπηση της βιβλιογραφίας ώστε να ληφθούν υπόψη τα διαρθρωτικά χαρακτηριστικά του νοσοκομειακού κλάδου, καθώς και ανάλυση των πολιτικών που ακολουθήθηκαν για τη διαχείριση της κρίσης εντός της ΕΕ των 27 και στη Νορβηγία. Σύμφωνα με τα πορίσματα των ερευνών το επίπεδο και η φύση της συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων στα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας παρουσιάζουν διαφορές μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών. Ενώ σε ορισμένες χώρες ο κοινωνικός διάλογος και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις διαδραμάτισαν εξέχοντα ρόλο, σε άλλες χώρες οι κοινωνικοί εταίροι συμμετείχαν σε μικρότερο βαθμό. Μολονότι δεν εντοπίστηκαν ουσιώδεις αλλαγές στους θεσμούς και στις διαδικασίες του κοινωνικού διαλόγου, το εύρος των ζητημάτων που εξετάζονται στις διαδικασίες αυτές εκτείνεται πέραν των παραδοσιακών τομέων της απασχόλησης και των συνθηκών εργασίας.

Ο κοινωνικός διάλογος και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις στον νοσοκομειακό κλάδο κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19

ελληνικά (1.21 MB - PDF)

Key findings

Στις χώρες με μακροχρόνια παράδοση συνεργασίας μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, ο κοινωνικός διάλογος και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις διαδραμάτισαν κομβικό ρόλο για την αντιμετώπιση ορισμένων από τις προκλήσεις που προκάλεσε η πανδημία COVID-19 στον νοσοκομειακό κλάδο. Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των κοινωνικών εταίρων είχαν καίρια σημασία, μεταξύ άλλων, για την αποδοχή των αλλαγών στην οργάνωση εργασίας που κρίθηκαν επιβεβλημένες ώστε να αντιμετωπιστεί η υγειονομική κρίση, αλλά και για την επιτυχή κατανομή των επιπλέον χρηματοδοτικών κονδυλίων και πόρων.

Κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID-19 ο κοινωνικός διάλογος και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις αποδείχθηκαν καθοριστικής σημασίας για την εξεύρεση λύσεων στις προκλήσεις του νοσοκομειακού κλάδου σε ορισμένες χώρες, στις οποίες οι διαδικασίες αυτές συνήθως δεν διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο. Παραδείγματος χάρη, στη Βουλγαρία, την Κύπρο, την Τσεχία, την Εσθονία και τη Μάλτα ο κοινωνικός διάλογος ενισχύθηκε στον νοσοκομειακό κλάδο. Στον αντίποδα, στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από τα μέτρα λιτότητας στον υγειονομικό κλάδο ως επακόλουθο της χρηματοπιστωτικής κρίσης της περιόδου 2007-2008 –για την ακρίβεια στην Ελλάδα, την Πορτογαλία και την Ισπανία– και των οποίων τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης δεν είχαν ανακάμψει πλήρως από τις τότε περικοπές προσωπικού και το «πάγωμα» μισθών, οι κυβερνήσεις εφάρμοσαν τη νομοθεσία χωρίς τη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, οι οποίοι διαδραμάτισαν περιορισμένο ρόλο στη διαχείριση της συνολικής απάντησης των κυβερνήσεων.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας οι κοινωνικοί εταίροι στον νοσοκομειακό κλάδο ασχολήθηκαν με θέματα που εκτείνονται πέραν των παραδοσιακών ζητημάτων των αμοιβών και του χρόνου εργασίας. Λόγω της ανάγκης να διασφαλιστεί εργατικό δυναμικό στα νοσοκομεία, η συμμετοχή τους κρινόταν συχνά απαραίτητη για την αναπροσαρμογή των πρακτικών οργάνωσης της εργασίας, για την ανακατανομή του προσωπικού και για άλλα μέτρα που συνδέονταν με την προστασία της υγείας και της ασφάλειας του προσωπικού.

Η πανδημία επιδείνωσε τις υφιστάμενες ελλείψεις σε προσωπικό και είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε μεγαλύτερο διεθνή ανταγωνισμό για την πρόσληψη υγειονομικών υπαλλήλων. Οι κοινωνικοί εταίροι σε αυτόν τον κλάδο προβληματίζονται ολοένα και περισσότερο για τον αντίκτυπο που μπορεί να έχουν τα υψηλά επίπεδα στρες και φόρτου εργασίας στη διατήρηση του προσωπικού, καθώς οι παράγοντες αυτοί συσχετίζονται συχνά με τις προθέσεις των εργαζομένων να αποχωρήσουν από τον κλάδο.

Τα πορίσματα ερευνών αποκαλύπτουν ότι όπου ο κοινωνικός διάλογος και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις διαδραμάτισαν εξέχοντα ρόλο στην αντιμετώπιση των προκλήσεων που ανέκυψαν στον νοσοκομειακό κλάδο κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, οι απαντήσεις που δόθηκαν ήταν καλύτερες και εφαρμόστηκαν με μεγαλύτερη ταχύτητα. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι η εύρυθμη λειτουργία του κοινωνικού διαλόγου και των συλλογικών διαπραγματεύσεων συμβάλλει καθοριστικά στην ευρωστία του νοσοκομειακού κλάδου και μπορεί να αυξήσει την ετοιμότητα της ΕΕ για τη διαχείριση υγειονομικών κρίσεων στο μέλλον.

The report contains the following lists of tables and figures.

List of tables

Table 1: Distribution of social dialogue and collective bargaining practices, by type of social partner involvement and issues covered
Table 2: Bargaining level of pay initiatives addressed in social dialogue and collective bargaining rounds
Table 3: Summary of major developments in social dialogue and collective bargaining in the hospital sector during the COVID-19 pandemic in different industrial democracy clusters

List of figures

Figure 1: Change in employment in the hospital sector (%), EU Member States, 2015–2020
Figure 2: Share of hospital employment out of total employment (%), EU Member States and the United Kingdom, 2015 and 2020
Figure 3: Breakdown of hospital doctors by gender (%), EU Member States and Norway, 2019
Figure 4: Breakdown of hospital doctors by age (%), EU Member States and Norway, 2019
Figure 5: Ratio of nurses and midwives to doctors in hospitals (full-time equivalents), EU Member States, Norway and the United Kingdom, 2019 or most recent data available
Figure 6: Share of temporary employment in hospital sector and total employment (%), EU Member States, 2020
Figure 7: Share of part-time employment in hospital sector and total employment (%), EU Member States, 2020
Figure 8: Share of foreign-trained doctors in country (%), EU Member States, Norway and the United Kingdom, 2019
Figure 9: Share of foreign-trained nurses in country (%), EU Member States, Norway and the United Kingdom, 2019
Figure 10: Distribution of hospital beds (%), by type of ownership, EU Member States, 2019
Figure 11: Remuneration of nurses and doctors (salary ratio to national average wage), EU Member States, Norway and the United Kingdom, 2019
Figure 12: Wages of hospital nurses and specialists in selected central and eastern European countries, 2010–2019
Figure 13: Wages of hospital nurses and specialists in Greece, Ireland, Italy, Portugal and Spain, 2010–2019

Number of pages: 52

Reference nº: EF21030

ISBN: 978-92-897-2296-4

Catalogue nº: TJ-05-22-381-EN-N

DOI: 10.2806/660968

Permalink: eurofound.link/ef21030

Cite this publication
Eurofound (2022), Social dialogue and collective bargaining in the hospital sector during the COVID-19 pandemic, Publications Office of the European Union, Luxembourg.

Ο κοινωνικός διάλογος και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις στον νοσοκομειακό κλάδο κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19

Key findings

Social dialogue and collective bargaining in the hospital sector during the COVID-19 pandemic

List of tables

List of figures

Related publications

COVID-19

Share this page

Tell us what you think