Living conditions and quality of life
Οικονομικά ασύμφορη και ακατάλληλη στέγαση στην Ευρώπη
Published:
30 May 2023
Research report
Abstract
Η οικονομικά ασύμφορη στέγαση αποτελεί ζήτημα που προκαλεί μεγάλη ανησυχία στην ΕΕ. Οδηγεί σε αστεγία, στεγαστική ανασφάλεια, οικονομικές δυσκολίες και ακατάλληλες συνθήκες στέγασης. Επίσης, εμποδίζει τους νέους να εγκαταλείψουν την οικογενειακή στέγη. Τα προβλήματα αυτά έχουν αντίκτυπο στην υγεία και την ευημερία των ανθρώπων, συνεπάγονται άνισες συνθήκες διαβίωσης και ευκαιρίες, και προκαλούν δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης, μειωμένη παραγωγικότητα και περιβαλλοντική ζημία. Οι ιδιώτες ενοικιαστές αντιμετώπισαν ιδιαίτερα μεγάλες αυξήσεις του κόστους στέγασης και οι ιδιοκτήτες με υποθήκη είναι ευάλωτοι στις αυξήσεις των επιτοκίων. Επιπλέον, πολλοί ιδιοκτήτες χωρίς υποθήκη, ιδίως σε χώρες της μετακομμουνιστικής και της νότιας Ευρώπης, βιώνουν φτώχεια και ακατάλληλες συνθήκες στέγασης. Η κρίση του κόστους ζωής επηρεάζει τους ανθρώπους όλων των ηλικών. Η κοινωνική στέγαση και οι επιδοτήσεις ενοικίου στηρίζουν πολλές ομάδες, αλλά οι δυνατότητες διαφέρουν μεταξύ και εντός των χωρών. Τα μέτρα αυτά αποκλείουν ορισμένες ομάδες που βρίσκονται σε ευάλωτη κατάσταση και δεν φθάνουν σε όλους εκείνους που τα δικαιούνται. Τα τρία τέταρτα των κρατών μελών εφαρμόζουν πρωτοβουλίες πρώτης στέγασης — που παρέχουν στέγαση για τους άστεγους — αλλά οι πρωτοβουλίες αυτές λειτουργούν κυρίως σε μικρή κλίμακα. Η παρούσα έκθεση χαρτογραφεί τα προβλήματα στέγασης στην ΕΕ και τις πολιτικές που τα αντιμετωπίζουν. Βασίζεται στην ηλεκτρονική έρευνα του Eurofound για τη διαβίωση, την εργασία και τη νόσο COVID-19, στις στατιστικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το εισόδημα και τις συνθήκες διαβίωσης και τη συμβολή του δικτύου ανταποκριτών του Eurofound.
Key findings
Η στεγαστική στήριξη, όπως η κοινωνική στέγαση και οι επιδοτήσεις ενοικίων, συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της κοινωνικής προστασίας για πολλά άτομα στην ΕΕ. Είναι εξαιρετικά σημαντικό οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να εξετάσουν τη συμβολή αυτής της στήριξης κατά τον σχεδιασμό των μεταρρυθμίσεων των συστημάτων παροχών, καθώς τα στεγαστικά επιδόματα μπορούν να παρέχουν άμεση προστασία σε περίπτωση αναδυόμενων κρίσεων, εφόσον καθορίζονται από το πραγματικό κόστος στέγασης, καθώς και το κόστος ενέργειας και το εισόδημα.
Οι στεγαστικές πολιτικές που αποσκοπούν στη βελτίωση της οικονομικής προσιτότητας της στέγασης είναι σημαντικό να μην εντείνουν ακουσίως τις ανισότητες. Οι πολιτικές για την οικονομική προσιτότητα της στέγασης μπορεί να έχουν σύνθετες επιπτώσεις που ενδέχεται να μην διευκολύνουν πάντα την πρόσβαση στη στέγαση ούτε να βελτιώνουν την ποιότητα ζωής. Για παράδειγμα, τα στεγαστικά επιδόματα μπορεί να αυξήσουν τα ενοίκια και τις τιμές αγοράς, ενώ η ιδιοκτησιακή στήριξη συχνά ωφελεί τα άτομα με υψηλότερο εισόδημα περισσότερο από ό,τι τα άτομα με χαμηλότερο εισόδημα, ενθαρρύνοντας σε πολλές περιπτώσεις τους δανειζόμενους να αναλαμβάνουν ενυπόθηκα δάνεια που δεν μπορούν να αποπληρώσουν.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να λαμβάνουν πλήρως υπόψη τις ομάδες που βρίσκονται σε ευάλωτες καταστάσεις. Για παράδειγμα, τα ευρήματα δείχνουν ότι το 46 % των ενοικιαστών της ιδιωτικής αγοράς ακινήτων αισθάνονται ότι θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν την κατοικία τους εντός των επόμενων τριών μηνών, επειδή δεν θα μπορούν πλέον να αντεπεξέλθουν στο κόστος, ενώ στις περισσότερες από τις χώρες όπου πάνω από το ήμισυ του πληθυσμού είναι ιδιοκτήτες κατοικιών χωρίς υποθήκη, περίπου το ένα τέταρτο εξακολουθεί να βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας.
Οι πολιτικές «πρώτης στέγασης» έχουν σημειώσει μεγάλη επιτυχία στην αντιμετώπιση του προβλήματος των αστέγων και πρέπει να επεκταθούν σε ολόκληρη την ΕΕ. Η στέγαση είναι σημαντικό να είναι ανεξάρτητη και σταθερή, και η χρήση των υπηρεσιών στήριξης να μην αποτελεί προϋπόθεση ώστε να διασφαλιστεί η πρόσβαση στη στέγαση.
Τα κεφάλαια για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κατοικιών πρέπει να περιέλθουν σε ομάδες χαμηλού εισοδήματος, προστατεύοντάς τες από μελλοντικές αυξήσεις των τιμών της ενέργειας. Τα πορίσματα δείχνουν ότι το 28 % του πληθυσμού της ΕΕ προέβλεψαν ότι θα αντιμετώπιζαν δυσκολίες στην πληρωμή λογαριασμών υπηρεσιών κοινής ωφελείας και το ποσοστό αυτό αυξήθηκε στο 36 % για τους ενοικιαστές σε κοινωνικές κατοικίες και τους ιδιοκτήτες χωρίς υποθήκη που βρίσκονται στο χαμηλότερο ήμισυ της κατανομής εισοδήματος –πολλοί δεν μπορούν να διατηρήσουν την κατάλληλη θερμοκρασία στα σπίτια τους– υπογραμμίζοντας ότι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι τρέχουσες και μελλοντικές ανάγκες των κατοίκων κατά τη βελτίωση των ανεπαρκών συνθηκών στέγασης.
The report contains the following table and figures.
- Table 1: Examples of Housing First-inspired policies and initiatives in EU Member States
- Figure 1: A framework for housing affordability and problems
- Figure 2: Distribution of population by type of tenure, EU Member States, 2020 (%)
- Figure 3: Distribution of population by dwelling type, EU Member States, 2020 (%)
- Figure 4: Housing costs, EU Member States, 2010 and 2019 (monthly purchasing power standard)
- Figure 5: Housing costs: Rents, prices and interest rates, EU27, 2005–2023 (indexed, January 2005=100)
- Figure 6: Housing costs: Maintenance, services and utilities, EU27, 2005–2023 (indexed, January 2005=100)
- Figure 7: People aged 25–34 living with their parents in 2019 and change since 2010, EU Member States (%)
- Figure 8: Likelihood of needing to leave accommodation within the next three months, EU Member States, 2020–2022 (%)
- Figure 9: Likelihood of facing difficulties paying for utilities in the next three months, EU Member States, 2022 (%)
- Figure 10: Housing costs as a proportion of income by type of tenure, 2019 (%), and change in tenant–owner gap since 2010 (percentage points), EU Member States
- Figure 11: Homeowners without a mortgage who are at risk of poverty, in EU Member States with highest rates of ownership without a mortgage, 2020 (%)
- Figure 12: Ability to make ends meet, by proportion of income spent on housing, EU27, 2019 (%)
- Figure 13: People reporting problems with accommodation, by type of accommodation and rural or urban area, EU27, 2022 (%)
- Figure 14: People reporting problems with accommodation, by type of tenure, EU27, 2022 (%)
- Figure 15: People reporting problems with the local area, by degree of urbanisation, EU27, 2022 (%)
- Figure 16: Changes in perceived importance of accommodation attributes during the pandemic, EU27, 2022 (%)
- Figure 17: Changes in perceived importance of local area attributes during the pandemic, EU27, 2022 (%)
- Number of pages
-
84
- Reference nº
-
EF22024
- ISBN
-
978-92-897-2328-2
- Catalogue nº
-
TJ-04-23-499-EN-N
- DOI
-
10.2806/715002
- Permalink
Cite this publication
Eurofound (2023), Unaffordable and inadequate housing in Europe, Publications Office of the European Union, Luxembourg.