Traktat lizboński ustanowił spójność terytorialną jako trzeci wymiar spójności europejskiej. Mimo że w działaniach politycznych nadano wysoki priorytet osiągnięciu zrównoważonego geograficznie rozwoju gospodarczego, nadal istnieją różnice w warunkach życia między obszarami wiejskimi i miejskimi. W niektórych przypadkach rozbieżności te pogłębiają się. W niniejszym sprawozdaniu przedstawiono różnice między obszarami wiejskimi i miejskimi pod względem wyników społecznych, politycznych, kulturowych i gospodarczych. Różnice te mogą stanowić poważne zagrożenie dla spójności społecznej w Europie. W niniejszym sprawozdaniu stwierdzono, że mieszkańcy wsi częściej uważają, że są pomijani przez rządy, a także wykazują niższy poziom zaufania do rządów i instytucji niż mieszkańcy miast. Ponadto zakres usług publicznych świadczonych na obszarach wiejskich jest mniejszy niż na obszarach miejskich i stale pojawiają się luki w świadczeniu usług. Aby zapewnić pomyślną przyszłość dla wszystkich obszarów, należy znaleźć innowacyjne rozwiązania mające na celu zwalczanie pogorszenia koniunktury gospodarczej. W niniejszym sprawozdaniu przedstawiono kreatywne rozwiązania, które stosują państwa członkowskie w celu świadczenia usług w regionach oddalonych.
• Cel, jakim jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju geograficznego w regionach europejskich, wywodzi się z traktatu lizbońskiego. Pomimo tego zobowiązania utrzymują się jednak znaczne różnice w dochodach i warunkach życia między obszarami wiejskimi i miejskimi w Europie, przy czym wskaźniki zatrudnienia i poziomy kapitału ludzkiego są średnio wyższe na obszarach miejskich, a różnica w medianie dochodów wzrosła o prawie 20% w ciągu ostatnich dziesięciu lat.
• Mieszkańcy obszarów wiejskich doświadczają przewagi w zakresie kosztów i warunków mieszkaniowych: nadmiernie obciążonych kosztami mieszkaniowymi jest tylko 6% gospodarstw domowych w porównaniu do 9% gospodarstw domowych w miastach. Mieszkańcy wsi częściej posiadają swoje domy na własność, które są również większe niż na obszarach miejskich, a także w mniejszym stopniu cierpią z powodu zanieczyszczenia i przestępczości. Otoczenie przyrody, w którym mieszkają, stwarza również możliwości dążenia do osiągnięcia neutralności klimatycznej.
• Ważne jest, aby dobrej jakości usługi publiczne były dostępne na wszystkich obszarach, aby budować zaufanie wśród tych obywateli, którzy czują, że ich społeczności pozostają w tyle, ponieważ wyniki badań pokazują, że nierówne szanse i brak uznania mogą sprzyjać niezadowoleniu oraz zmniejszeniu tolerancji społecznej i zaufania. Ten ogólny brak zaufania wśród mieszkańców obszarów wiejskich jest szczególnie niepokojący i wymaga zwrócenia większej uwagi politycznej na obszary wiejskie i ich inwestycje gospodarcze.
• Kobiety na obszarach wiejskich muszą stawić czoła dodatkowym wyzwaniom, do których należą różnice w poziomie aktywności zawodowej kobiet i mężczyzn oraz bardziej konserwatywne postawy. W związku z tym strategie polityczne będą musiały koncentrować się na zachęcaniu kobiet na obszarach wiejskich do wejścia na rynek pracy i pozostania na nim. Ważnym elementem tego procesu jest zapewnienie dostępności wysokiej jakości placówek opieki nad dziećmi na obszarach wiejskich.
• Kluczowe znaczenie dla państw członkowskich będzie miało nadanie priorytetu inwestycjom w działania z zakresu kształcenia i szkolenia skierowane do społeczności wiejskich, ponieważ mieszkańcy obszarów wiejskich nie mają takiego samego dostępu do usług i infrastruktury, jaki jest dostępny na obszarach miejskich, w tym do szkół i szybkich sieci szerokopasmowych. Wydaje się, że te różnice między obszarami wiejskimi i miejskimi pod względem warunków życia i usług publicznych negatywnie wpływają na kapitał społeczny, a mieszkańcy wsi częściej odczuwają, że rządy centralne nie uznają ich roli ani roli ich społeczności.
The report contains the following lists of tables and figures.
Cite this publication
Eurofound (2023), Bridging the rural–urban divide: Addressing inequalities and empowering communities, Publications Office of the European Union, Luxembourg.