Disclaimer: Voorliggende informatie is beschikbaar gemaakt als openbare dienstverlening; deze is noch door Europese Stichting tot Verbetering van de Levens- en Arbeidsomstandigheden bewerkt noch goedgekeurd. Voor de inhoud zijn alleen de auteurs verantwoordelijk.
Vanaf het voorjaar van 2006 zijn werkgevers verplicht het afspiegelingsprincipe te hanteren bij reorganisaties. Het blijkt nu een van de maatregelen die oudere werknemers onevenredig treft. In de Sociaal-Economische Raad is een advies over een nieuw ontslagrecht uitgesteld tot na de zomer van 2006 omdat de sociale partners het oneens blijven. Werkgevers zijn voor versoepeling van het ontslagrecht, de meerderheid van werknemervertegenwoordigers houdt vast aan de bestaande regeling.
Vanaf 1 april 2006 is het principe om bij reorganisaties de laatst binnengekomen werknemers het eerste te ontslaan, het ‘last in-first out’principe, afgeschaft. Werkgevers dienen nu het afspiegelingsprincipe te gebruiken bij ontslagen in het kader van reorganisaties. Bij het vaststellen van de overtollige medewerkers zijn afgebakende leeftijdsgroepen het uitgangspunt. De ontslagen moeten gelijkelijk worden verdeeld over deze leeftijdsgroepen. Binnen de cohorten wordt vervolgens wel het ‘last in-first out’principe gehanteerd. (NL0604029I; NL0406101N)
Het was te voorzien dat het afspiegelingsprincipe tot extra uitstoot van oudere werknemers zou leiden. Het betreft een groep werknemers die volgens het kabinetsbeleid juist geacht worden langer te werken en waarvoor overgangsregelingen tot aan het pensioen is rap tempo zijn afgeschaft. Regelingen voor Vervroegde uittreding en Prepensioen zijn onaantrekkelijker gemaakt en de vervolg-WW is beëindigd. Op 1 oktober 2006 wordt hoogstwaarschijnlijk ook de WW-duur ingeperkt en teruggebracht tot ruim drie jaar (was vijf jaar). Deze maatregel heeft nadelige gevolgen voor werklozen met een lang dienstverband, oudere werknemers.
Arbeidsmarktjuristen wijzen er nu op dat werkgevers wel degelijk behoefte houden aan overgangsrelingen tot aan het pensioen voor oudere werknemers. Deze deskundigen wijzen erop dat werkgevers al anticiperen op de volgende WW verslechtering, en hun reorganisaties doorzetten voordat de regeling van kracht wordt. Werkgeversvereniging AWVN erkent dat er momenteel veel vragen van leden zijn over de komende WW-verandering en het verscherpte toezicht van de fiscus op aanvullende werkgeversuitkeringen aan werknemers. De vakbond FNV Bondgenoten ziet deze tekenen nog niet, en zal ook niet aan meewerken aan versnelde procedures. Voorzitter Jacques Teuwen van vakbond De Unie echter kan zich goed voorstellen dat werkgevers niet willen opdraaien voor mogelijke extra kosten die voortvloeien uit een nieuw WW-gat. Hij pleit ervoor creatiever met afvloeiingsregelingen om te gaan en in sociale plannen keuzemomenten voor overtollige weknemers in te brengen, een zogenoemd sociaal plan á la carte. Defensief vasthouden aan bestaande regelingen lijkt hem een onhaalbare kaart.
Tegen deze achtergrond van elkaar snel opvolgende veranderingen is het begrijpelijk dat de sociale partners in de Sociaal Economische Raad niet tot een eensluidend advies over een nieuw ontslagrecht kunnen komen. Het advies aan de regering, dat in het voorjaar van 2006 zou worden uitgebracht, is uitgesteld tot na de zomer. Werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB-Nederland willen een soepeler en goedkoper ontslagsysteem. Zij menen dat werkgevers door de huidige ontslagbescherming huiverig zijn om nieuw personeel aan te nemen. De vakbonden echter zijn van mening dat de Wet flexibiliteit en zekerheid werkgevers voldoende mogelijkheden biedt om mensen tijdelijk in dienst te nemen. De bonden vinden dat er niet mag worden getornd aan het huidige ontslagstelsel. Het advies is uitgesteld, omdat er anders een volstrekt verdeeld advies was gekomen, waarmee de politiek vrij spel zou hebben gekregen. Werkgeversorganisaties en vakcentrales hopen nu dat hun punten in de verkiezingsprogramma’s van partijen komen. Ook bestaat er hoop dat nieuwe berekeningen, van het Centraal Planbureau over de financiering van de plannen die in het komende advies verwerkt zullen worden, meer ruimte bieden. Tenslotte kan het verder aantrekken van de economie helpen partijen dichter bij elkaar te krijgen.
Marianne Grünell, HSI