Disclaimer: Voorliggende informatie is beschikbaar gemaakt als openbare dienstverlening; deze is noch door Europese Stichting tot Verbetering van de Levens- en Arbeidsomstandigheden bewerkt noch goedgekeurd. Voor de inhoud zijn alleen de auteurs verantwoordelijk.
Ouderen en vrouwen zijn de doelgroepen in het beleid waarmee de overheid beoogt de algehele arbeidsparticipatie te verhogen. Tijdens de participatietop tussen kabinet en sociale partners in de zomer van 2007 is besloten met dit doel een Taskforce op te richten. In het najaar van 2007 heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) cijfers naar buiten gebracht waaruit blijkt dat de twee doelgroepen meer participeren. De vakbondsfederatie FNV en Equality, kenniscentrum voor emancipatie, geven aan dat de deelname nog verder kan toenemen.
Arbeidsdeelname stijgt verder
Tijdens de participatietop tussen kabinet en sociale partners in de zomer van 2007 is besloten een Taskforce op te richten met het doel de arbeidsparticipatie van met name vrouwen en ouderen te verhogen (NL0704059I). In het najaar van 2007 heeft het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) cijfers naar buiten gebracht waaruit blijkt dat er inderdaad meer ouderen en vrouwen participeren op de arbeidsmarkt. Ook de wens om betaald werk te verrichten is gegroeid. Zo is de bruto arbeidsdeelname van ouderen in de leeftijd van 55 tot 64 jaar in 2007 47%. Ruim 10 jaar geleden, in 1996, was 25% werkzaam of werkzoekend. Vooral het aandeel oudere vrouwen dat feitelijk werkt is gestegen. In de groep van 55- tot 60-jarigen is het aandeel nu twee keer zo hoog als tien jaar geleden. De verwachting is dat deze stijging nog verder zal doorzetten. In de leeftijdsgroep tussen de 45 tot 55 jaar is eveneens sprake van een toename. In deze groep is de feitelijke arbeidsdeelname in vijf jaar tijd gestegen van 500.000 naar 820.000. Onder oudere mannen in de leeftijd van 55 tot aan 60 jaar, is de arbeidsparticipatie licht toegenomen tot 77%, ongeveer het nationale gemiddelde. Onder 60-plussers ligt de deelname – 33% - aanzienlijk lager; voor vrouwen in deze leeftijdsgroep is de participatiegraad nog geen 14%.
Potentieel onder ouderen onvoldoende benut
Ouderen en vrouwen zijn de doelgroepen in het beleid waarmee de overheid beoogt de algehele arbeidsparticipatie te verhogen. Toch bestaat er onder oudere werknemers een spanning tussen de participatiedoelen van het kabinet en de positie van oudere werknemers op de arbeidsmarkt. Van de niet werkende ouderen wil maar 6%, terugkeren naar de arbeidsmarkt, zo laat onderzoek uit 2006 zien. Van de vacatures wordt slechts 1% vervuld door werknemers van 55 jaar of ouder. Volgens het Centrum voor Werk en Inkomen laten deze cijfers zien dat er nog steeds weinig bedrijven bestaan die anticiperen op de toenemende krapte op de arbeidsmarkt. Dat de participatie onder oudere werknemers toch stijgt is waarschijnlijk het gevolg van het feit dat werknemers langer in het arbeidsproces blijven.
Ook potentieel onder vrouwen onvoldoende benut
Voor vrouwen geldt eveneens dat er nog steeds veel werkwilligen bestaan – zonder baan. In 2007 laat een onderzoek zien dat van de 40 % niet-werkende vrouwen 56% dat wel graag zou willen. Het onderzoek, getiteld Vrouwenparticipatie, is in opdracht van de Federatie Nederlandse Vakbeweging, FNV, in 2007 uitgevoerd. Daarnaast wil 25% van de werkende vrouwen meer uren werken; 14 % wil minder werken. Hierdoor blijft de arbeidskracht van 1,5 miljoen vrouwen onbenut. De gemiddelde arbeidsdeelname van vrouwen blijft al enige jaren hangen op bijna 56%, terwijl het streven van de overheid is een participatie van 65% voor 2010 te realiseren.
Afstemmen voor arbeid en zorg grootste probleem
Equality, kenniscentrum voor emancipatie, gezin en diversiteit, wijst de problemen rond het combineren van arbeid en zorg nog altijd aan als de belangrijkste reden waarom vrouwen niet vaker en meer buitenshuis werken. De helft van de werkgevers vindt nog steeds dat het afstemmen van arbeid en zorg niet tot hun verantwoordelijkheid kan worden gerekend (SCP, Emancipatiemonitor 2006, Den Haag 2006). Equality verwacht dat de gespannen arbeidsmarkt werkgevers zal dwingen meer te doen om de flexibiliteit van organisaties te verhogen. Equality heeft de overheid aanbevolen de verschillende verloftypen voor ouders te verruimen, en de voorzieningen voor opvang uit te breiden en beter af te stemmen op arbeidstijden en schooltijden. Voor de belastingcompensatie, die gezinnen met één inkomen ontvangen, wordt voorgesteld deze op te nemen in de combinatiekorting. De zogenoemde aanrechtsubsidie geeft vrouwen met kinderen een dubbele boodschap. Niet-werken is ook een gelegitimeerde, door de overheid, gesteunde optie. De combinatiekorting, eveneens een belastingfaciliteit, wordt gegeven aan gezinnen, waar beide partners, al dan niet betaald, buitenshuis werken.
Marianne Grünell, HSI