Disclaimer: Voorliggende informatie is beschikbaar gemaakt als openbare dienstverlening; deze is noch door Europese Stichting tot Verbetering van de Levens- en Arbeidsomstandigheden bewerkt noch goedgekeurd. Voor de inhoud zijn alleen de auteurs verantwoordelijk.
Met het afsluiten van een cao voor de nieuwe postbedrijven Sandd en Selekt Mail is volgens de FNV vakbonden Bondgenoten en Abvakabo voldaan aan de voorwaarden om de postmarkt snel te liberaliseren. Het kabinet en de Tweede Kamer stemmen hiermee in. Op 1 april 2009 zal de postmarkt volledig zijn geliberaliseerd.
De postmarkt moet uiterlijk 1 januari 2011 vrijgemaakt zijn, maar het kabinet wil dit vervroegen als er voldoende uitzicht is op goede arbeidsvoorwaarden bij de nieuwe postbedrijven Sandd en Selekt Mail. Volgens de PvdA fractie in de Tweede Kamer wordt aan die voorwaarde voldaan, nu de twee FNV-bonden – Bondgenoten en Abvakabo - op één lijn blijken te zitten. De Staatssecretaris van Economische Zaken, Frans Heemskerk, had in 2008 aangegeven dat hij pas tot volledige liberalisering van de postmarkt over wilde gaan als de sociale partners tot afspraken konden komen over het werken op arbeidscontract in plaats van een freelance overeenkomst (NL0807029I). De twee grote regeringspartijen – CDA en PvdA - waren het eerder niet eens of een cao akkoord voor de nieuwe bedrijven tussen de sociale partners, moest worden afgewacht. De PvdA wilde bij geen overeenstemming de minimum arbeidsvoorwaarden opleggen.
Sandd en Selekt Mail stellen dat de afspraken die ze met de vakbonden hebben gemaakt over de arbeidsvoorwaarden alleen gelden als de postmarkt uiterlijk 1 april van dit jaar geliberaliseerd wordt. In november 2008 sloten de bedrijven een cao met de vakbonden. Postbezorgers van beide bedrijven werkten eerder op een soort freelance contract. De markt voor brieven onder 50 gram zal nu vanaf 1 april 2009 open zijn voor Sandd en Selekt Mail. Hiermee is de postmarkt volledig geliberaliseerd. Op 20 februari 2009 heeft het kabinet deze beslissing genomen.
De vakbonden zijn tevreden over de harde voorwaarde om postbezorgers beter te gaan betalen. De Abvakabo is nooit voorstander geweest van liberalisering, maar als het dan toch moet dan moet het gebeuren op een goede manier. De vakbonden willen een bodem in de arbeidsvoorwaarden. De bedrijven Sandd en Selekt Mail van hun kant stellen dat zij deze arbeidsvoorwaarden pas konden bieden als zij de gehele markt kunnen bestrijken. Zij hadden te weinig marktaandeel om rendabel te werken.
De verwachting van Staatssecretaris van Economische Zaken, Frans Heemskerk, is dat de nieuwe bedrijven zich niet zullen bezighouden met de privé post voor particulieren, maar dat zij hun klanten zoeken in de zakelijke markt. Bedrijven, verenigingen, stichtingen en bulkmail verstuurders bieden 92% van alle te versturen brieven aan. In deze poststroom moet verhoogde concurrentie tot een betere prijs en maatwerk leiden.
De landelijk opererende concurrenten van TNT, Sandd en Selekt Mail, zullen binnen 3,5 jaar 80% van hun medewerkers een vast contract aanbieden. In de Postwet wordt opgenomen dat zij verplicht kunnen worden alle medewerkers een vast contract te bieden als ze de genoemde afspraak niet nakomen. TNT biedt zijn postbodes 23 euro per uur. Verder ontvangen zij secundaire arbeidsvoorwaarden als vakantietoeslag, doorbetaling bij ziekte en een vergoeding van hun reiskosten. Sandd en Selekt Mail betaalden daarentegen per stuk. Hun medewerkers verdienen rond de 7 euro per uur. Zolang het verschil nog zo groot was, mochten de nieuwe aanbieders zich niet vrijelijk op de markt opereren. (Dat wil zeggen, op de markt van post van onder de 50 gram). Concurrentie over de ruggen van de medewerkers, was uitgesloten voor de politiek, maar ook voor de voormalige monopolist TNT. Voor de politiek geldt echter ook als spelregel: een gelijk speelveld in Europa, dat wil zeggen dat verschillende Europese landen belemmeringen moesten wegwerken die Nederlandse concurrenten benadeelden.
Nederland is nu tegelijk met de helft van de Europese postmarkt volledig geliberaliseerd. Dat is anderhalf jaar voor de deadline van de Europese Unie. Die situatie biedt groeikansen. Samenwerking tussen Europese giganten als het Engelse Royal Mail en een Nederlandse partner worden niet uitgesloten. TNT post is gebeten op de binnenlandse concurrenten, omdat de Nederlandse markt onderdeel is van de Europese. Selekt Mail is een dochter van de Deutsch Post, dat ook eigenaar is van DHL. Vooral in de groeimarkt Azië concurreert DHL met TNT Express. Door TNT’s mogelijkheden op de thuismarkt aan te vallen, verzwakt het Duitse bedrijf TNT’s mogelijkheden om in het buitenland te groeien. Het zou Selekt Mail helemaal niet te doen zijn om een plekje op de krimpende Nederlandse markt, maar om TNT de duimschroeven aan te draaien. De Nederlandse postbode draait op voor de ambities van Deutsche Post, is de visie van TNT. TNT heeft een dochterbedrijf Netwerk VSP, dat evenals Sandd en Selektmail met stukloon werkt. Het is niet uitgesloten dat TNT deze dochtermaatschappij agressiever gaat inzetten.
Marianne Grünell, HSI